Rotary Enkoder

Rotary Enkoder Nedir? Ne İşe Yarar?

​Rotary enkoder, genel olarak dönme hareketini ölçmek ve bu hareketi elektrik sinyallerine dönüştürmek için kullanılan bir tür sensör çeşidi olarak bilinir. Genellikle bir şaftın dönüşünü takip ederken, bu dönüşü dijital ya da analog sinyallere çevirme sureti ile belirli bir pozisyon bilgisi sunar. Rotary enkoder belirli bir açısal konumun izlenmesi ve de kontrol edilmesi gereken uygulamalarda yaygın bir şekilde kullanılır. CNC makineleri, robotik üretim sistemleri, endüstriyel otomasyon sistemleri, motor sürücüleri ile pozisyon kontrol sistemleri gibi çeşitli alanlarda önemli bir rolde kullanılırlar. Rotary enkoder tarafından sağlanan bu pozisyon bilgisi, doğru konumlandırma ve de kontrol için kritik öneme sahip olmakla beraber hassas bir çalışma ve yüksek performans gerektirmekte olan uygulamalarda vazgeçilmez bir araç olmasını sağlamaktadır.

Rotary Enkoder Çeşitleri

Rotary enkoder farklı çalışma prensipleri ile uygulamalar için çeşitli tiplerde üretilmektedir. İki ana türü olan optik rotary enkoderler ile manyetik rotary enkoderler olarak karşımıza çıkar. Optik enkoderler, bir ışık kaynağı ve de fotoelektrik sensörlerle çalışmaktadır. Dönen disk üzerindeki delikler ve desenlerle ışıkların değişimlerini algılayarak pozisyon belirleme sağlanır. Manyetik enkoderler ise manyetik alanların etkileşimiyle çalışır; manyetik sensörler, dönen mıknatıslı bir disk ya da şeritteki değişiklikler, izlenerek pozisyon bilgisi elde edilir. Her iki tür de yüksek çözünürlüğe, hassasiyete ve hıza sahiptir. Optik enkoderler genelde yüksek hassasiyet ve doğruluk gerektiren önemli uygulamalarda kullanılırken, manyetik enkoder ürünleri daha dayanıklı olması gereken ortamlarda kullanılmaktadır. Bu nedenle manyetik Rotary enkoder endüstriyel uygulamalarda sık sık tercih edilir.

İnkremental Rotary Enkoder

​​İnkremental rotary enkoder dönme hareketini ölçme amacı ile kullanılan bir sensör türü olarak bilinir. Dönen bir mil üzerinde bulunan optik ya da manyetik disk üzerinde belirli bir sayıda yarıklı bölüm ya da manyetik alanlar bulunur. Bu yarıklı bölgeler ya da manyetik alanlar, sensörler aracılığı ile okunur ve belirli bir dönme hareketi ile iletim işlemi yapılır. Bu impulslar yani iletiler, bir sayı dizisi oluşturmaktadır. Bu sayılar ise Rotary enkoder için dönüş sayısı anlamına gelmektedir. İnkremental rotary enkoder dönme yönünü belirleyebilme kabiliyeti sayesinde önemli bir işlevi yerine getirir. Ancak, sıfırlama özelliği bulunmaz. Bu nedenle belirli bir başlangıç noktasından gerekeli hesaplamaları yapmak için referans sayılan bir başlangıç bilgisine ihtiyaç duyulur. Genelde motor kontrolü, pozisyon izleme ve de hız ölçümü gibi uygulamalarda etkin bir şekilde kullanılır.

Absolute Rotary Enkoder

Absolute rotary enkoder dönme hareketini yüksek hassasiyetle ölçmekte olan ve her pozisyon için benzersiz bir dijital kod üreten bir sensör türü olarak bilinir. Bu tür bir enkoderler, dönen mil üzerinde belirli sayıda pozisyon ya da düzenek bulunmasına dayanmaktadır. Her bir pozisyonun benzersiz yani eşsiz bir dijital kodu vardır. Bu da enkoderin her anki pozisyonunu kesin bir şekilde belirler. Bu özellik, enkoderin sıfırlama yapmaya gerek duymadan doğru pozisyon bilgisini elde etmesini sağlar. Absolute rotary enkoder genelde pozisyon izleme, konumlandırma ve de hassas kontrol gibi uygulamalarda kritik bir şekilde kullanılır. CNC makineleri, endüstriyel robotlar, tıbbi cihazlar ve de otomotiv sektörü alanlarında tercih edilirler.

Rotary Enkoder Özellikleri

Rotary enkoder dönen bir milin hareketini izleme ve ölçme için kullanılan önemli sensörler arasında bulunur. Genellikle optik ya da manyetik prensiplere dayanmaktadır. Temel özellikleri arasında çözünürlük, hassasiyet, doğruluk, hız, güç tüketimi ile bağlantı tipi bulunmaktadır. Çözünürlük, bir turda kaç pulse çıkış üreteceğini belirtir ve de genellikle pulse per revolution (PPR) cinsinden ifade edilmektedir. Hassasiyet ve doğruluk, Rotary enkoderpozisyon bilgisinin ne kadar doğru ve de tekrarlanabilir olduğunu göstermektedir. Hız, enkoderin izleme hızını belirtmekte iken güç tüketimi konusunda kullanılan enerji miktarını temsil etmektedir. Ayrıca, çıkış tipi olarak paralel ya da seri gibi farklı bağlantı tiplerinde bulunabilmektedirler. Bu özellikler, enkoderlerin belirli uygulamalara uygun olarak seçimini sağlar ve doğru pozisyon ile hız bilgisini elde etmek için kritik bir öneme sahip olduğunu belirtir.

Rotary Enkoder Nasıl Çalışır?

Rotary enkoder dönen mil hareketini ölçmek için kullanılan bir sensör türü olarak bilinir. Çalışma prensibi, genel olarak dönen bir disk üzerinde bulunan delik ya da manyetik alanlar aracılığıyla gerçekleşmektedir. Optik rotary enkoder dönen disk üzerindeki optik desenler ile bir ışık kaynağı tarafından aydınlatılmaktadır ve bu desenler, sensörler aracılığıyla algılanmaktadır. Manyetik rotary enkoder ise, dönen disk üzerindeki manyetik alanlardaki sensörler ile okunur. Sensörlerin algıladığı bu desen ya da manyetik alanlar, belirli bir dönüş miktarını temsil etmekle beraber bu hareket elektrik sinyaline dönüştürülür. Bu sinyaller, genelde dönen milin konumunu ve hareketini belirlemek amacı ile kullanılır. Rotary enkoder bu şekilde belirli bir pozisyonu dijital ya da analog sinyaline çevirerek, otomasyon sistemlerinde konum kontrolü ve doğruluk gerektiren uygulama kapsamında önemli bir rol oynamaktadır.

Rotary Enkoder Nerelerde Kullanılır?

Rotary enkoder daha önce de bahsedildiği gibi dönen milin hareketini ölçmek ve de izlemek için kullanılmaktadır ve geniş bir uygulama yelpazesine yayılmıştır. Özellikle endüstriyel otomasyon, robotik üetim, CNC makineleri, tekstil makineleri, medikal cihazlar, baskı makineleri, otomotiv endüstrisi ile havacılık gibi çeşitli alanlarda yaygın şekilde kullanılırlar. CNC makinelerinde iş parçalarının doğru konumlandırılması ve hareket kontrolü için kritik bir konumdadır. Rotary enkoder endüstriyel robotlarda, hassas konumlama kontrolü ve hareket izleme için kullanılmaktadır. Ayrıca, medikal cihazlarda da doğru pozisyon belirleme ile hassas kontrol için önemli olarak değerlendirilir. Genel olarak, Rotary enkoder doğru pozisyon belirleme, hareket izleme ve de kontrol edilmesinde kritik olarak değerlendirilir.

Rotary Enkoder Fiyatları

Rotary enkoder fiyatları ve fiyat aralıkları, bir dizi faktöre ve konuya bağlı olarak büyük ölçüde değişkenlik gösterebilir. Bu faktörler arasında en önemli meseleler çözünürlük, hassasiyet, doğruluk, çıkış türü, bağlantı tipi, marka ve de ölçme aralığı olarak bilinir. Yüksek çözünürlüklü Rotary enkoder daha hassas ve detaylı ölçümler sağlarken, genelde daha pahalı bir fiyat aralığında bulunabilirler. Aynı şekilde, yüksek hassasiyet ve doğruluğa sahip olan enkoderler de fiyatlar açısından değişkenliğe sahip olabilirler. Çıkış türü de fiyatı etkilemektedir. Dijital ya da analog çıkışlı enkoderler arasında farklılıklar bulunmaktadır. Dolayısı ile maliyetler değişkenlik gösterebilmektedir. Önemli olan konu, en uygun kullanım amacı için uygun modelin tercih edilmesi gereklidir.